کاخ توپکاپی استانبول

کاخ توپکاپی در استانبول، در لیست میراث جهانی یونسکو قرار دارد.

این کاخ تا مدت‌ها، مرکز ی و نمادین امپراتوری عثمانی به حساب می‌آمد. برای آشنایی بیشتر با ویژگی‌ها و تاریخچه‌ی این بنا با ما همراه باشید. «کاخ توپکاپی» (Topkapı Palace) که آن را «توپقاپی» نیز تلفظ می‌کنند، نمادی از شهر استانبول به شمار می‌رود. این کاخ، بر فراز تپه‌ای دیدنی واقع شده و در قرن 15 میلادی، اقامتگاه و مرکز اصلی حکومتی پادشاهان عثمانی به حساب می‌آمد. ساخت کاخ توپکاپی به دستور «سلطان محمد دوم» و در سال 1459 میلادی آغاز شد و ابتدا آن را با نام «کاخ جدید» صدا می‌زدند تا با «کاخ قدیمی» واقع در «میدان بایزید» اشتباه گرفته نشود. یکی دیگر از کاخ‌های پادشاهان عثمانی، یعنی «کاخ ساحلی توپقاپی» در قرن 19 در آتش سوخت و بعد از آن، نام خود را به این کاخ جدید داد که در زبان ترکی به معنی «دروازه‌ی توپ» می‌باشد.

کاخ توپکاپی از قرن 17 میلادی به بعد، اهمیت خود را به مرور زمان از دست داد؛ زیرا پادشاهان عثمانی مایل بودند تا بیشتر در کاخ‌های جدیدتر در تنگه‌ی «بُسفُر» وقت بگذرانند. در نهایت سلطان «عبدالمجید یکم» تصمیم گرفت تا مرکز حکومت را به کاخ مدرن «دلماباغچه» انتقال بدهد که به تازگی ساخته شده بود. البته از کاخ توپکاپی همچنان به عنوان ضرابخانه، خزانه‌ی سلطنتی و کتابخانه استفاده می‌کردند. این کاخ، چندین بار در طول تاریخ گسترش پیدا کرده و مخصوصاً بعد از زله‌ی سال 1509 و آتش‌سوزی 1665 میلادی به طور گسترده بازسازی شده است. کاخ توپکاپی، 4 حیاط اصلی و ساختمان‌های کوچک‌تر متعددی را شامل می‌شود که هر حیاط، دروازه‌ی ورودی مخصوص به خود را دارد.

بعد از فروپاشی امپراتوری عثمانی و تأسیس جمهوری ترکیه در اواخر سال 1923 میلادی، این کاخ به موزه تبدیل شد و «وزارت فرهنگ و گردشگری» کشور ترکیه، مدیریت آن را برعهده دارد. کاخ توپقاپی، صدها اتاق را در برمی‌گیرد؛ اما بازدیدکنندگان فقط می‌توانند از مهم‌ترین آن‌ها از جمله خزانه‌داری و حرمسرا دیدن کنند. موزه‌ی این کاخ، مجموعه‌ای از سلاح و لباس‌های دوران قدیم، نگارگری عثمانی و خوش‌نویسی‌های اسلامی از جمله یکی از قدیمی‌ترین نسخه‌های خطی قرآن را به نمایش می‌گذارد. کاخ توپکاپی، در سال 1985 میلادی به لیست میراث جهانی یونسکو اضافه شد و نگهبانان نیروهای مسلح ترکیه از آن محافظت می‌کنند. این کاخ، پربازدیدترین موزه در استانبول به حساب می‌آید و سالانه حدود 3 میلیون نفر از آن بازدید می‌کنند. از آن جایی که 4 حیاط و حداقل 17 نمایشگاه مختلف در این مکان وجود دارد، بهتر است نقشه‌ی آن را از بخش ورودی بگیرید و سر فرصت از آن دیدن کنید.

باکیفیت‌ترین کاشی‌های «ایزنیک» در استانبول را می‌توان در بخش حرمسرای این کاخ مشاهده کرد که همسران و مادر پادشاه در آن ست داشتند. یکی دیگر از آثاری که پیشنهاد می‌کنیم بازدید از آن را از دست ندهید، «الماس قاشق‌ساز» (Spoonmaker's Diamond) است. این الماس 86 عیاری در نمایشگاه خزانه‌ی سلطنتی قرار گرفته و داستان‌های گوناگونی راجع به اصل و نسب آن وجود دارد. عده‌ای می‌گویند، این الماس را ماهی گیری فقیر در کنار ساحل پیدا کرد و از آن جایی که درباره‌ی آن چیزی نمی‌دانست، به جواهرفروشی رفت و آن را ارزان و به ارزش 3 قاشق فروخت. به همین دلیل، این نام بر آن مانده و بعدها یکی از وزیران دربار، آن را به نیابت از پادشاه خریداری کرده است.

اما عده‌ی دیگری می‌گویند که در واقع یک قاشق‌ساز، الماس را پیدا کرده بوده و بعضی دیگر معتقدند نام این الماس، از شباهتش به سطح برآمده‌ی قاشق گرفته شده است. «کتابخانه‌ی سلطان احمد سوم» (Library of Sultan Ahmed III)، در مرکز سومین حیاط کاخ واقع شده و نمونه‌ی زیبایی از معماری عثمانی در قرن میلادی به شمار می‌رود. برای نمای بیرونی این بنا از سنگ مرمر استفاده شده که ظاهری شبیه به صلیب یونانی دارد و در داخل، دیوار بالای پنجره‌ها را با کاشی‌های ایزنیک قرن 16 و 17 تزئین کرده‌اند.